Matica srpska predstavlja najznačajniju srpsku kulturnu i naučnu tekovinu koja je ujedno i najstarija srpska institucija. Osnovana je 4/16. februara, 1826. godine u Pešti uz cilj da se očuva srpski nacionalni i kulturni identitet, da se ojača nacionalna svest Srba pod Austrougarskom vlašću, da se radi na prosvećenju naroda. Glavni motiv za pokretanje ovakve inicijative bila je želja da se sačuva jedini novinski štampani medij koji je bio na rubu gašenja, “Serbskie letopisi”. Osnivanjem Matice, časopis počinje da se štampa u njoj i dobija naziv “Letopis Matice srpske”. Prvi izabrani predsednik Matice srpske bio je jedan od njenih osnivača, književnik i pravnik, Jovan Hadžić.
1864. godine Matica srpska je premeštena u Novi Sad i tako doprinela razvoju grada i unapređenju obrazovanja, prosvećenju u podizanju kolektivnog kulturnog nivoa naroda. Novi Sad je zbog toga popularno nazivan Srpska Atina. Fondovi Matice srpske su se usmeravali na obrazovanje talentovane dece i stvaranje intelektualnog sloja stanovništva. Danas ona u svojoj delatnosti ima nekoliko odeljenja: Odeljenje za društvene nauke, za književnost i jezik, za likovne umetnosti, za prirodne umetnosti, za scenske umetnosti i muziku, Leksikografsko odeljenje i Rukopisno odeljenje. Nalazi se na adresi Matice srpske 1, u zadužbini najpoznatije srpske dobrotvorke, Marije Trandafil, od 1927. godine. U okviru Matice posluju i tri njena ogranka: Galerija Matice srpske, Biblioteka Matice srpske i Izdavački centar Matice srpske.
Preko dve hiljade saradnika radi u Matici na nekoliko naučnih projekata i publikacija koji su od izuzetne važnosti za srpsku kulturu (Srpska enciklopedija, Srpski biografski rečnik, Pravopis i drugi). Njena Biblioteka ima više od 3 miliona publikacija, a Galerija sadrži reprezentativne primerke slikarskog stvaralaštva iz perioda XVIII do XX veka.
